Do 1820 roku Łódź przypominała raczej dużą wieś niż miasto. Jednak po ogłoszeniu przez rząd Królestwa Polskiego w tym samym roku Łodzi miastem przemysłu włókienniczego, zaczęła się ona szybko rozwijać i rosnąć. W szybkim tempie przybywało też mieszkańców. Wymagało to zatem rozbudowy infrastruktury społecznej, w tym placówek służby zdrowia. W końcu choroby nie wybierają czy jesteś bogaty czy biedny – pisze ilodz.com.
Przeczytaj poniższy artykuł, aby dowiedzieć się, gdzie mieszczanie korzystali z opieki medycznej, jak wyglądały pierwsze szpitale w mieście i kto podjął trud ich budowy.
Szpital św. Aleksandra
Za pierwszy łódzki szpital uważa się Szpital św. Aleksandra, który powstał przy ulicy Stanisława Kostki 14. Wielu łodzian wie, że pod tym adresem mieści się Wyższe Seminarium Duchowne, ale kiedyś był to szpital.
Inicjatywa założenia Szpitala św. Aleksandra należała do ówczesnego prezydenta Łodzi, Karola Tergermanna. W 1838 roku zwrócił się on do urzędów państwowych z projektem budowy pierwszego w mieście szpitala. Inicjatywę burmistrza Łodzi poparł Ludwik Geyer, wpływowy wówczas łódzki fabrykant niemieckiego pochodzenia. W 1840 roku utworzono radę, w skład której oprócz Ludwika Geyera weszli także kupiec Karol Trenkler, lekarz August Potempa, a także dwóch księży i aptekarz. To właśnie te osoby zadbały o otwarcie pierwszego szpitala dla mieszkańców miasta.
Budynek został zaprojektowany przez Henryka Marconiego, jednego z najwybitniejszych polskich architektów pierwszej połowy XIX wieku.
Tak więc, jak wspomniano wyżej, szpital powstał przy ulicy Stanisława Kostki 14, w zachodniej części dawnego Rynku Fabrycznego. Oficjalne otwarcie placówki medycznej nastąpiło 1 stycznia 1846 roku. Szpital św. Aleksandra był parterowym, murowanym budynkiem pokrytym dachówką.
Początkowo szpital posiadał tylko 10 łóżek szpitalnych, później ich liczba wzrosła do 30. W latach osiemdziesiątych XIX wieku dobudowano dwa pawilony. Leczono w nim głównie pracowników fabryk i zakładów oraz ich rodziny.
Pierwszym lekarzem tej placówki medycznej był wspomniany już August Potempa. Przybył on do Łodzi na początku lat trzydziestych XIX wieku z Charkowa (Ukraina), gdzie uzyskał dyplom lekarza. W tym czasie w Łodzi brakowało wykwalifikowanych lekarzy. August Potempa nie tylko leczył więc pacjentów w Szpitalu św. Aleksandra, ale także prowadził prywatną praktykę lekarską.
Do 1921 roku szpital zmienił czterech ordynatorów. W tym samym roku szpital „przeniósł się” na ulicę Aleksandrowską, a pomieszczenia przy ulicy Stanisława Kostki przeznaczono na Wyższe Seminarium Duchowne.
Łódzki Szpital Żydowski, założony przez rodzinę Poznańskich
Rodzina bogatego żydowskiego przemysłowca, Izraela Poznańskiego, przyczyniła się do rozwoju medycyny jakościowej w Łodzi. Pod koniec XIX wieku Poznański był jednym z najbogatszych fabrykantów w Łodzi i posiadał całe imperium włókiennicze. Wraz ze swoją żoną Leonią, założył on łódzki Szpital Żydowski.
W 1881 roku magnat przemysłowy przeznaczył na potrzeby szpitala dwupiętrowy budynek przy ulicy Drewnowskiej. W budynku urządzono tymczasowy szpital z 20 łóżkami.
Rok później przy ulicy Drewnowskiej 75, również z inicjatywy Poznańskiego, pojawił się szpital fabryczny. Budynek szpitala posiadał odpowiednie zaopatrzenie w wodę, kanalizację i wentylację i był przeznaczony na 28 łóżek. Później otwarto ambulatorium, gdzie pracownicy poznańskich fabryk mogli otrzymać pierwszą pomoc. Utworzono kasę chorych, na którą pracownicy wpłacali 2% swoich zarobków, a resztę kosztów pokrywał przemysłowiec. W szpitalach tych leczyli się nie tylko robotnicy, ale także ich krewni.
Na tym jednak Poznański nie poprzestał. Na początku lat osiemdziesiątych XIX wieku przemysłowiec nabył kilka nieruchomości przy ulicy Południowej orazu zbiegu ulic Południowej i Nowotargowej. Fabrykant planował wybudować w tym miejscu szpital dla miejskiej społeczności żydowskiej.
Planowana placówka medyczna miała mieć 32 łóżka. Plan budynku zaprojektował znany architekt Hilary Majewski przy udziale Juliusza Junga, architekta poznańskich fabryk.
Najpierw jednak Poznański musiał uzyskać zgodę władz carskich. W kwietniu 1883 r. przedstawiono do zatwierdzenia projekt statutu łódzkiego szpitala żydowskiego Izraela i Leonii Poznańskich. We wrześniu tego samego roku minister spraw wewnętrznych Rosji Tołstoj ogłosił zatwierdzenie projektu budowy szpitala żydowskiego w Łodzi.
Budowa szpitala rozpoczęła się w 1885 roku. Uroczyste otwarcie placówki nastąpiło 29 października 1890 roku. Szpital składał się z głównego, dwupiętrowego budynku oraz dołączonych do niego dwupiętrowych pomieszczeń. Obiekt wyposażony był w najnowsze technologie i sztukę architektoniczną.
W chwili otwarcia szpital posiadał 32 łóżka – 16 dla mężczyzn i 16 dla kobiet. Placówka medyczna podzielona była na dwa oddziały: medycyny wewnętrznej i chirurgii, później dodano ambulatorium.
W krótkim czasie łódzki Szpital Żydowski, wybudowany kosztem rodziny Poznańskich, stał się wiodącą placówką medyczną w Królestwie Polskim. Z czasem zwiększyła się liczba oddziałów, a mieszkańcy miasta mogli korzystać z opieki medycznej bez względu na wyznanie.
Po śmierci Poznańskiego w 1900 roku szpitalem zarządzała Leonia Poznańska i potomkowie tej pary.
Szpital im. Świętej Rodziny
Historia tej łódzkiej placówki medycznej w pierwszej połowie XX wieku związana jest z siostrami ze Zgromadzenia Sióstr Świętej Rodziny. Siostry przybyły do Łodzi w latach trzydziestych XX wieku na zaproszenie biskupa Wincentego Tymańskiego.
W Łodzi misjonarki zakupiły budynek, który od dłuższego czasu stał pusty. Kiedyś była to klinika, w której zamożne łodzianki mogły skorzystać z opieki położniczej i ginekologicznej. W pustym budynku w latach międzywojennych siostry założyły więc Szpital im. Świętej Rodziny. Placówka medyczna została zaprojektowana na 100 łóżek i szybko zyskała sławę jednego z najlepszych szpitali w ówczesnym mieście.
Pomimo tego, że szpitalem kierowały siostry zakonne, pacjentów leczyli świeccy lekarze. Placówka medyczna funkcjonowała w ten sposób do wybuchu II wojny światowej. We wrześniu 1939 roku szpital został zajęty przez hitlerowców, którzy narzucili siostrom niemiecką przełożoną. Ta jednak nie mogła znieść surowych reguł zakonnych obowiązujących w życiu misjonarzy i wkrótce zrezygnowała.
W czasie okupacji niemieckiej w szpitalu im. Świętej Rodziny leczono głównie Niemców, ale siostry potajemnie udzielały pomocy medycznej Polakom i ukrywały żydowską dziewczynkę.
Po wyzwoleniu Łodzi od hitlerowców nowa władza przejęła szpital i zmieniła jego nazwę, ale pozwoliła siostrom pracować w nim. W 2005 roku budynek szpitala został sprzedany, a misjonarki wyprowadziły się.
Szpital im. Heleny Wolf
Kolejna łódzka placówka medyczna, która pojawiła się w latach międzywojennych. Szpital został wybudowany ze składek mieszkańców miasta przy ulicy Łagiewnickiej. Budynek został zaprojektowany w stylu secesyjnym i w okresie międzywojennym był uznawany za jeden z najpiękniejszych budynków w mieście. W latach międzywojennych w szpitalu mieścił się oddział ginekologiczno-położniczy.
Po wybuchu II wojny światowej hitlerowcy zajęli placówkę medyczną, przez pewien czas leczono tu rannych żołnierzy niemieckich i jeńców wojennych. Po wyzwoleniu Łodzi z rąk hitlerowców, szpital został przekształcony w szpital dla żołnierzy radzieckich.
Po zakończeniu II wojny światowej szpitalowi nadano imię polskiej lekarki Heleny Wolf, członkini Armii Krajowej, znanej również pod pseudonimem „dr Anka”. W okresie PRL-u szpital został upaństwowiony. Do 1980 roku działał tu oddział położniczo-ginekologiczny.
Później szpital został zamknięty, ponieważ jego stan wymagał przebudowy. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych szpital przeszedł w ręce prywatne. Nowi właściciele nie spieszyli się jednak z odbudową budynku, który stopniowo niszczał. Sporo pisała o tym wówczas łódzka prasa.
