Rodzina Poznańskich była jedną z najbogatszych rodzin przemysłowej Łodzi końca XIX wieku. Głowa rodziny Izrael Poznański w latach 1880-90 posiadał w mieście całe imperium biznesu tekstylnego. Fabrykant zajmował się nie tylko własnym wzbogaceniem, ale także działalnością charytatywną. Ze środków rodziny Poznańskich powstały szkoły, domy dziecka, a także szpitale. W szczególności łódzki Szpital Żydowski, zbudowany przez małżonków Poznańskich, w dość krótkim czasie istnienia zyskał sławę wiodącej placówki medycznej Królestwa Polskiego, pisze ilodz.com.
Kim są Poznańscy
Izrael Poznański – znany przemysłowiec Łodzi drugiej połowy XIX wieku. Wraz z Ludwikiem Geyerem i Karolem Scheiblerem należał do trójki tzw. „królów bawełny”.
Poznański pochodził z wielodzietnej rodziny żydowskiej, a talent przedsiębiorcy przejął od ojca Kalmana, który zajmował się handlem. Od lat pięćdziesiątych XIX wieku Poznański stopniowo rozwijał swoją działalność w zakresie produkcji wyrobów włókienniczych. W latach 70. i 80. fabrykant posiadał już całe imperium tekstylne, w skład którego wchodziły tkalnie, fabryki, magazyny bawełny, warsztaty mechaniczne i wiele innych.
Żoną Poznańskiego była zamożna warszawianka Leonia Hertz. Niestety o żonie fabrykanta zachowało się bardzo mało informacji. Wiadomo, że wspierała projekty charytatywne męża, a po jego śmierci inwestowała w działalność szpitala żydowskiego.
Małżonkowie Poznańscy mieli siedmioro dzieci.
Szpitale dla pracowników
Większość łódzkich przemysłowców była znana nie tylko z budowania swojego kapitału, ale także z przekazywania zarobionych funduszy na cele charytatywne. Wśród tych przedsiębiorców był także Izrael Poznański.
Pomimo tego, że magnat był osobą kontrowersyjną i miał sławę wyzyskiwacza, jednocześnie budował szkoły i sierocińce, a także szpitale dla ubogich. Usługi medyczne w budowanych przez Poznańskiego szpitalach otrzymywali głównie pracownicy i ich krewni.
W końcu 1881 roku Poznański przekazał dla potrzeb szpitala pofabryczny, dwupiętrowy obiekt przy ulicy Drewnowskiej. W budynku urządzono szpital na 20 łóżek.
W 1892 roku na tej samej ulicy założono szpital fabryczny. Placówka medyczna mogła przyjąć na leczenie szpitalne jednocześnie 28 pacjentów. Szpital fabryczny utworzony przez Poznańskiego posiadał wodociąg, a także kanalizację i wentylację. W okresie międzywojennym szpital ten był utrzymywany ze środków władz miasta Łodzi, a następnie na jego bazie powstał publiczny Szpital Miejski pod wezwaniem św. Józefa w Łodzi.
W obiektach fabrycznych uruchomiono ambulatorium, które zajmowało się udzielaniem pierwszej pomocy. Przecież dość często w ówczesnych zakładach włókienniczych w Łodzi zdarzały się wypadki, które skutkowały obrażeniami, a nawet śmiercią pracowników.
Po badaniu ambulatoryjnym pracownicy przedsiębiorstwa Poznańskiego, którzy potrzebowali leczenia, byli wysyłani do szpitala i leczeni na koszt zakładu.
W 1885 roku w zakładach Poznańskiego wprowadzono kasę pomocy lekarskiej, do której robotnicy wpłacali 2% swoich zysków. Był to rodzaj ubezpieczenia zdrowotnego, a pozostałe koszty leczenia pracowników pokrywał właściciel.
Łódzki Żydowski Szpital wybudowany przez małżonków Poznańskich
Na początku drugiej połowy XIX wieku biedna ludność żydowska w mieście nie zawsze była w stanie uzyskać odpowiednią, wysokiej jakości opiekę medyczną. W tym czasie w Łodzi istniał już szpital św. Aleksandra, ale ludność żydowska nie mogła tu odbywać leczenia szpitalnego, ponieważ w placówce nie było kuchni, w której przygotowywałoby się jedzenie według ścisłych żydowskich praw.
Dlatego w 1881 roku Poznański złożył zobowiązanie budowy stałego szpitala żydowskiego w Łodzi. Początkowo jego lokalizację projektowano przy ulicy Zgierskiej. Na początku lat 80. XIX wieku utworzono ulicę Nowo-Targową (od 1932 roku ul. S. Sterlinga) i wówczas Poznański zdecydował o lokalizacji szpitala przy zbiegu tej ulicy i Północnej.
Projekt szpitala opracował znany architekt miasta Hilary Majewski wspólnie z architektem fabryk i pałacu Poznańskich Juliuszem Jungiem. Inicjatorem budowy szpitala dla społeczności żydowskiej w mieście był nie tylko Izrael Poznański, ale także jego żona – Leonia.
Budowa Łódzkiego Żydowskiego Szpitala rozpoczęła się w 1885 roku, po uzyskaniu ostatecznej zgody na realizację projektu od władz carskich.
Uroczyste otwarcie szpitala odbyło się w październiku 1890 roku. W swojej nazwie placówka medyczna miała nazwiska założycieli – „Łódzki Żydowski Szpital im. Izraela i Leony małżonków Poznańskich”. Szpital składał się z głównego dwupiętrowego budynku i przylegających do niego dwupiętrowych pomieszczeń. Szpital posiadał ogrzewanie, system wentylacji, pralnię, pomieszczenie do dezynfekcji, łaźnię, kuchnię, piekarnię, magazyn i synagogę.
W momencie otwarcia szpital był przeznaczony na 32 łóżka – z czego 16 dla mężczyzn, a 16 dla kobiet. Początkowo Łódzki Żydowski Szpital był podzielony na dwa oddziały – chorób wewnętrznych i chirurgiczny, a później także ambulatorium, jednak później dodano ginekologiczno-położniczy i oczny.
Szpital bezpłatnie przyjmował ubogich mieszkańców Łodzi pochodzenia żydowskiego. W dość krótkim czasie placówka stała się wiodącą placówką medyczną Królestwa Polskiego.
Nawiasem mówiąc, przy szpitalu działała również przez pewien czas apteka, którą kierował krewny Poznańskich Teofil Tugenhold. Jednak w latach międzywojennych Apteka przy Łódzkim Żydowskim Szpitalu została zlikwidowana.
Po śmierci Izraela Poznańskiego w 1900 roku, jego sukcesorowie zapowiedzieli przeznaczenie kwoty 200 tysięcy rubli jako stałego funduszu żelaznego na potrzeby Łódzkiego Żydowskiego Szpitala.
W latach międzywojennych Szpital zaczął przyjmować nie tylko ludność żydowską – leczono wszystkich, niezależnie od wyznania. W czasie okupacji Łodzi przez nazistów placówka lecznicza uległa poważnym zniszczeniom. Po wyzwoleniu miasta od hitlerowców w budynku placówki medycznej mieściły się koszary wojskowe.
Pracę szpitala wznowiono w 1947 roku. To był zupełnie inny szpital. Na miejscu Żydowskiego Szpitala powstał Szpital Kliniczny Akademii Medycznej im. Seweryna Sterlinga.
Nawiasem mówiąc, w swoim testamencie Izrael Poznański zapisał, że budynek „po wsze czasy budynek ma pozostać szpitalem”.
Wkład potomków Poznańskich w rozwój medycyny miasta
Potomkowie Izraela Poznańskiego również przyczynili się do powstania wykwalifikowanej medycyny w Łodzi. Rodzina Poznańskiego wybudowała m.in. Szpital przy ul. Drewnowskiej. Budowa tej placówki medycznej trwała w latach 1911-1913. Jest to jeden z najstarszych szpitali w mieście, który potomkowie „króla bawełny” zbudowali na potrzeby robotników i ich rodzin.
Szpital pod wezwaniem św. Józefa, patrona wszystkich pracowników. W czasie I wojny światowej szpital był początkowo wykorzystywany na swoje potrzeby przez żołnierzy cesarskiej armii rosyjskiej, a później przeszedł pod kontrolę żołnierzy niemieckich. Leczono tu żołnierzy rannych na polu bitwy.
Jednak już w marcu 1915 roku szpital ponownie zaczął służyć pracownikom fabryk Poznańskich. Pod koniec 1915 roku, podczas wybuchu tyfusu, Szpital zaczął być używany tylko do leczenia pacjentów z tyfusem.
Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu niepodległości przez Polske w 1918 roku szpital otrzymał nazwę „Szpital Towarzystwa Akcyjnego Wyrobów Bawełnianych I. K. Poznańskiego”, jednak na początku lat 20-tych placówka medyczna ponownie stała się Szpitalem im. św. Józefa.
W czasie II wojny światowej Szpital znalazł się na terenie łódzkiego getta, leczono tu tylko więźniów getta.
Po zakończeniu II wojny światowej Szpital przeszedł do władz miasta Łodzi. Głównym lekarzem w latach powojennych został polski ortopeda Józef Komza. Dzięki jego staraniom Szpital przeszedł remont i zainstalowano nowy sprzęt. W latach powojennych placówka medyczna została zaprojektowana na 165 łóżek.
Po śmierci Józefa Komzy, w 1951 roku naczelnym lekarzem został lekarz ortopeda Edmund Bartkowiak. Przyczynił się do tego, że w Szpitalu ukończono kolejne piętro z salą operacyjną.
W ten sposób jeden z najbogatszych fabrykantów Łodzi na przełomie XIX i XX w. Izrael Poznański i jego potomkowie przyczynili się do budowy szpitali i rozwoju medycyny wykwalifikowanej w Łodzi. Szpitale zbudowane z inicjatywy Poznańskich służyły niejednemu pokoleniu łodzian.
