Dla wielu osób Marek Edelman znany jest zapewne przede wszystkim jako jeden z przywódców powstania w getcie warszawskim, członek Ruchu Oporu, osoba publiczna. Łodzianie znali jednak Edelmana jako znakomitego kardiologa. Karierze lekarskiej poświęcił ponad 40 lat. Na początku lat ’70 Edelman wprowadził rewolucyjną metodę leczenia chorób serca, która polegała na połączeniu krążenia żylnego i tętniczego – podaje ilodz.com.
Często określał ratowanie pacjentów jako rywalizację z Bogiem, który chce zdmuchnąć świecę życia. „A ja muszę szybko osłonić płomień, wykorzystując Jego chwilową nieuwagę” – mówił Edelman. O życiu i karierze medycznej Edelmana czytaj w poniższym artykule.
Wczesne lata i II wojna światowa
Naukowcom nie udało się ustalić dokładnego miejsca i daty urodzenia Marka Edelmana. Według niektórych źródeł przyszły kardiolog urodził się 1 stycznia 1922 roku w Warszawie, inne źródła podają, że Edelman przyszedł na świat 1 stycznia 1919 roku w białoruskim mieście Homel. Pochodził z rodziny żydowskiej. Ojciec Marka zmarł, gdy ten miał zaledwie kilka lat.
Pod koniec lat ’20 Marek i jego matka Cecylia Edelman mieszkali w Warszawie. Matka chłopca pracowała w szpitalu. Gdy Cecylia Edelman zmarła, jej syn był jeszcze nastolatkiem. Zaczął się więc nim zajmować personel szpitala, w którym pracowała. Po śmierci matki w 1934 roku młody Edelman zaczął zarabiać na życie na własną rękę.
Marek Edelman znany jest z tego, że był jednym z przywódców powstania w getcie warszawskim (kwiecień-maj 1943) podczas II wojny światowej, po tym jak naziści postanowili zlikwidować getto. Bunt skazanych na zagładę ludzi trwał miesiąc, a podczas walk naziści zabili i spalili żywcem tysiące obrońców i mieszkańców getta. Edelman był jednym z nielicznych, którym udało się uciec z getta kanałami. Przez pewien czas ukrywał się i leczył, po czym wziął udział w Powstaniu Warszawskim (1944).
W okresie PRL-u angażował się w działalność opozycyjną, a pod koniec lat ’80 należał do podziemnej „Solidarności”.
Praktyka lekarska w Łodzi
W 1946 roku Marek Edelman przeniósł się do Łodzi, gdzie rozpoczął karierę lekarską. Wspominał, że po zakończeniu wojny nie od razu udało mu się odnaleźć siebie. Dręczyło go poczucie porażki, gdyż jako jeden z nielicznych zdołał uciec podczas powstania w warszawskim getcie.
Za radą żony Aliny Margolis-Edelman, która zresztą też była uczestniczką powstania w getcie warszawskim, a później została lekarzem, poszedł na studia medyczne na Akademii Medycznej w Łodzi. W ten sposób Marek Edelman został kardiochirurgiem.
W medycynie odnalazł swoje powołanie do pomagania innym. Praca jako kardiolog dała mu możliwość kontynuowania tego, co robił w getcie – ratowania życia innym ludziom.
Edelman, który ratował od śmierci więźniów getta znał wartość życia, dlatego starał się uratować jak najwięcej osób z objęć śmierci. O swojej pracy lekarskiej mówił jako o rywalizacji z Bogiem, który chce zgasić czyjąś świeczkę życia:
„a ja muszę szybko osłonić płomień, wykorzystując Jego chwilową nieuwagę. Niech się pali choć chwilę dłużej, niż On by sobie życzył”.
Marek Edelman przez ponad 40 lat pracował w Szpitalu im. Pirogowa w Łodzi. Każdemu ze swoich pacjentów poświęcał wiele uwagi – stawali się dla niego jak rodzina.
Wraz z prof. Janem Mollem opracował metodę wykonywania operacji w stanie rozległego zawału serca. Wcześniej uważano, że zawał serca jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do operacji kardiochirurgicznych.
W 1971 roku Edelman wprowadził rewolucyjną metodę leczenia chorób serca, która polegała na połączeniu krążenia żylnego i tętniczego. Dzięki temu udało mu się uratować wiele istnień ludzkich. Na podstawie swojej wiedzy i doświadczeń medycznych napisał monografię „Zawał serca”.
Został odznaczony najwyższym polskim odznaczeniem – Orderem Orła Białego oraz otrzymał najwyższe odznaczenie Francji – Legię Honorową.
W 1999 roku został honorowym obywatelem Łodzi. Zmarł 2 października 2009 roku w Warszawie.
